Kontaktformular

contact

Im 19.  Jahrhundert war Aalten das Zentrum der Hornindustrie. Aus Asien oder Südamerika importierte Büffelhörner wurden hier zunächst Rohre, Kämme, Signalpfeifen, Nadelkisten und Messergriffe hergestellt. In einer späteren Periode verlagerte sich der Schwerpunkt auf die Herstellung von Knoten. Nach dem Zweiten Weltkrieg, mit der Einführung von Kunststoff und Massenproduktion, verschwand diese Industrie aus Aalten.  In den Museen von Aalten gibt es nur noch eine Ausstellung.

Industriekulturerbe

Die industrielle Revolution im 19. Jahrhundert bewirkte starke Veränderungen in der Landschaft und in der Gesellschaft. Sie führte zu einer enormen Steigerung des Wohlstands. In ganz Gelderland fallen noch heute Denkmäler der industriellen Vergangenheit ins Auge. Scannen Sie den QR-Code für Tonmaterial oder besuchen Sie www.spannendegeschichte.de

Duitse pijpen

Het ontstaan van de hoornindustrie in de Achterhoek heeft geen bepaalde reden. Het was in de negentiende eeuw gebruikelijk dat ondernemende jonge mannen „auf Wanderschaft" gingen. Zij gingen in Duitsland ervaring opdoen in verschillende bedrijfstakken. Zo kwam Aaltenaar Berardus Gerardus Vaags terecht bij een Duitse hoorndraaier. Dit vak trok hem en hij bekwaamde zich erin. Toen hij in 1855 terugkwam in Aalten, startte hij hier zijn eigen bedrijfje. Hij kocht een voetdraaibank en importeerde via de in Duitsland opgedane contacten de buffelhoorns om ze erna te bewerken. Zijn belangrijkste product was de Duitse tabakspijp. Dat wil zeggen, de onderdelen van dit soort pijpen die uit hoorn bestonden.

Kammen 

Aan het eind van de 19e eeuw verschoof het accent van de hoornverwerking naar de productie van kammen. Ook het productieproces verschoof – het ging dankzij de aanschaf van stoommachines van handwerk naar een industrieel proces. Helaas had de verwerking van de hoorns ook negatieve aspecten: het bracht veel stof en stank met zich mee. De arbeidsomstandigheden waren slecht en het vele stof leidde tot gezondheidsproblemen bij de werknemers. De Aaltense kammenindustrie bleef bestaan tot 1932. Op andere plekken in het dorp verwerkte men de buffelhoorns tot luxere artikelen snuifdoosjes, naaldenkokers en seinfluitjes. Maar ook wandelstokken asbakken, messenheften, servetringen en briefopeners.

Knopen

De knopenproductie is misschien wel de belangrijkste tak van de hoornverwerking. Willem Te Gussinklo stichtte hier de eerste knopenfabriek van Nederland. De knopen werden er één voor één gemaakt. Daarvoor werd een staaf uit de buffelhoorn gezaagd, met ongeveer de middellijn van de te maken knopen. Vervolgens in plakjes gesneden ter grootte van de knopen. Erna volgde het polijsten om de knopen glimmend te maken. Dure knopen ondergingen een extra bewerking bij het polijsten. En door zoutzuur of waterstofperoxyde te gebruiken, kon de kleur van de knopen worden aangepast. Na de Tweede Wereldoorlog liep de productie van knopen uit hoorn terug – kunststof nam de plek van hoorn in. Het leidde ertoe dat in 1976 Dutch Button Works, deze laatste tak van hoornverwerking, zijn deuren sloot.