STENEN UIT TWENTE

In Losser werden ruim een eeuw lang stenen gebakken bij Steenfabriek De Werklust. Uniek hieraan is dat, op deze uitzonderlijke locatie, ver van de rivieren vandaan, alle productieonderdelen nog aanwezig zijn. Van de kleigroeve tot de imposante ringoven met zijn 45 meter hoge schoorsteen, vanuit de verte zichtbaar in het prachtige Twentse landschap. Het is niet voor niets dat in 1999 De Werklust werd aangewezen als Rijksmonument!

Gesteente uit de voorlaatste ijstijd

Traditioneel bevinden zich de meeste steenfabrieken langs de grote rivieren. Daar ligt de voor stenenproductie benodigde rivierklei immers voor het opscheppen. Het feit dat bij Losser ook een steenfabriek kon bestaan heeft alles te maken met een afzetting van keileem en zwerfstenen tijdens de voorlaatste ijstijd, ongeveer 130.000 jaar geleden, de laagte Osse/Losserhof. Die keileem bleek bijzonder geschikt voor het maken van bakstenen.

Fabrieksmatige productie

In 1910 startte hier de fabrieksmatige productie van stenen. Daarvoor werd een steenpers geïnstalleerd, aangedreven door een stoommachine. De watertoren, nog steeds zichtbaar op het terrein, diende als waterreservoir voor de stoomopwekking. De benodigde steenkool kwam aan via de spoorlijn die in 1903 was aangelegd tussen Gronau en Oldenzaal. De gebroeders Osse kochten de fabriek in 1923. In 1933 schaften ze een graafmachine aan, die een einde maakte aan de zware handenarbeid. Een diesellocomotief en lorries brachten de klei-grondstof naar de vormloods. Daar was een pompinstallatie die water uit een ruim 40 meter diepe put omhoog pompte. Zo werd de klei samen met water en kalk machinaal vermengd. De kleimassa werd erna tot een lange streng geperst en met behulp van staaldraden tot kleihompen gesneden. De kleihompen werden hierna handmatig in vormbakken geperst. Vervolgens namen machines het werk weer over voor het afstrijken van overtollige klei, het omkeren van de vormbakken op planken en het transport via een ingenieus kabelsysteem naar de droogloodsen, ookwel haaghutten genoemd. Daarna kwam het laatste deel van het proces: het bakken van de stenen in de ringoven.