contact

contact

Arbeiderswijken: Morgenstern-Siedlung, An der Schieferkuhle, Bentheimer Straße.

Gronau allein besitzt 30 Arbeitersiedlungen, von denen allerdings nur drei denkmalrechtlich geschützt sind: die Siedlungen „An der Schieferkuhle“ im Bereich der ehemaligen und jetzt abgerissenen Spinnerei Deutschland, an der „Bentheimer Straße“ gleich hinter der van-Delden-Spinnerei F („Weiße Dame“) und die „Morgenstern-Siedlung“ rund um den Spielplatz Eilermarkstraße im Südosten des Stadtgebiets.

Der Siedlungsbau ist eine Folge des rasanten Aufschwungs der Textilindustrie um 1900, der einen hohen Bedarf an Arbeitskräften nach sich zieht. Allein in dem Jahrzehnt zwischen 1895 und 1905 schwillt die Bevölkerung im heutigen Stadtgebiet von Gronau um fast 50 Prozent auf rund 14.000 Einwohner an. Der Grund: Um den Betrieb in den vielen neu gegründeten Textilwerken zu gewährleisten, werben Gronaus Fabrikanten zunehmend Arbeitskräfte aus dem Rheinland, aus Bayern und sogar aus dem fernen Schlesien an. Als Anreiz bieten die großen Gronauer Firmen den auswärtigen Fachkräften Werkswohnungen, die sie entweder aus eigener Kraft oder mit Unterstützung von gemeinnützigen Bauvereinen realisieren. Demgegenüber nimmt die Zahl der niederländischen Textilarbeiter, die auf der anderen Seite der Grenze bei Overdinkel und Losser wohnen, um von den niedrigeren Lebenshaltungskosten in Holland zu profitieren und der preußischen Militärpflicht zu entgehen, seit 1890 kontinuierlich ab. 

Morgensternsiedlung

Het uniforme effect van de Morgensternsiedlung in het zuidoosten van het huidige stadsgebied van Gronau is gebaseerd op de combinatie van rode baksteen, groene deuren en dakranden, en witte ramen, alsmede op het uniforme patroon van de deur- en raamopeningen onder een even uniform, zij het gevarieerd, daklandschap. Het bijna rechthoekige grondplan wordt gestructureerd door een duidelijk gedefinieerde noord-zuidas, die op de kruispunten wordt afgebakend door een poortachtige opstelling van de huizen of - in het zuiden - door een halfrond plein dat volledig door woongebouwen wordt omgeven.

De woonwijk werd in 1928/29 gebouwd naar ontwerp van de architect Heinrich Greving uit Münster voor de "Bau- und Wohnungsgesellschaft Gronau mbH" en een consortium van de textielbedrijven "Gerrit van Delden", "Eilermark", "M. van Delden & Co.", "BSG Gronau" en "Spinnerei Deutschland". De gelijkenis met een bijna identieke woonwijk in de naburige Nederlandse stad Enschede levert het de bijnaam "Hollandsiedlung" op.

Een gemeenschappelijk kenmerk van de bakstenen gebouwen van één verdieping is hun relatief grote woonoppervlak van 57 tot 69 vierkante meter, aan de achterzijde uitgebreid met evenzo betrekkelijk grote tuinen. Uit de oorspronkelijke indeling van de vertrekken op de begane grond in voorkeuken, keuken en keuken-woonkamer blijkt dat deze een niet onbelangrijke bijdrage leverden aan het levensonderhoud.

Your Location?

Arbeiderswijken: Morgenstern-Siedlung, An der Schieferkuhle, Bentheimer Straße.
Gronau-Epe
Duitsland