"Witte Dame": Voormalige spinnerij F Gerrit van Delden

Een witte fabriek - dat is iets bijzonders in het jaar 1910, als de "White Lady" wordt gebouwd. Voeg daarbij het elegante ontwerp van de gekanteelde stoftorens, die ook als trappen dienen. Deze spinnerij werd gebouwd door de Nederlandse architect Arend Beltman uit het naburige Enschede in opdracht van de plaatselijke textielfabrikant Gerrit van Delden.

De laatste begon zijn productiecarrière in het bedrijf van zijn oudere broer, de katoenspinnerij en weverij Mattheus van Delden & Co. Na het voltooien van zijn Na zijn studie scheikunde had hij daar de leiding over de ververij en maakte hij zich uit de eerste hand vertrouwd met de complexe arbeidsprocessen bij de produktie van textiel. In 1875 - het jaar waarin de spoorlijnen van Gronau naar Münster, Dortmund en Enschede werden geopend - begon hij eindelijk zijn eigen bedrijf: de katoenspinnerij Gerrit van Delden & Co. De fabriek bevindt zich in de onmiddellijke nabijheid van de fabrieken van zijn broer. Om de zakelijke belangen van zijn broer niet te hinderen, concentreert Gerrit zich vanaf het begin en bijna uitsluitend op spinnerijen.

Hij moest echter al snel hetzelfde meemaken als andere textielfabrikanten: twee keer kort na elkaar - in 1878 en 1891 - brandde zijn hoofdfabriek in Gronau volledig af. Conventionele katoenfabrieken zijn letterlijk brandgevaarlijk, want in het explosieve mengsel van wrijvingswarmte, hete draaiende machines en druipende olie te midden van stof en katoenpluis is zelfs het kleinste vonkje voldoende om een catastrofe te veroorzaken.

De "White Lady" daarentegen behoort reeds tot de generatie van de zogenaamde Lancashire Mills, die Engelse architecten als Sydney Stott en Edward Potts - beiden afkomstig uit Lancashire - met succes naar het continent exporteren, waardoor het brandgevaar aanzienlijk wordt verminderd. De gebruikte middelen omvatten "brandvrije vloeren" door middel van nieuwe brandwerende draag- en plafondconstructies van gietijzer en beton, een loopbrug van touw om de bijzonder brandgevoelige vezelbereidingsruimte af te scheiden van de rest van de fabriek, torenachtige uitbouwen voor gebruik als trappenhuizen, waterreservoirs voor het sprinklersysteem en voor stofverwijdering, en brandtrappen aan de buitenkant van het gebouw.

De "Witte Dame" heeft al deze kenmerken. Het einde werd niet bezegeld door een brand, maar door de ineenstorting van het Van Delden-concern in 1982 als gevolg van de textielcrisis - een diepe val voor wat bij tijd en wijle de grootste katoenspinnerij van het Europese continent was. Zelfs een ademloze expansiestrategie, waarbij de van Deldens even traditionele als noodlijdende bedrijven overnamen, zoals de Gebrüder Laurenz in Ochtrup of Ludwig Povel & Co. in Nordhorn, kon de neergang niet stoppen.

Sindsdien staat de "Witte Dame" leeg en is zij in verval geraakt; alle tot dusverre voorgestelde gebruiksmogelijkheden zijn mislukt. Maar nu tekent zich een toekomst af voor het monumentale gebouw: Een contract met een ankerpartner voorziet in de bouw van in totaal 123 appartementen op bijna 8.000 vierkante meter tegen 2023/24 als onderdeel van een nieuw type concept voor begeleid wonen. Dit zou een grote eerste stap zijn om het voormalige vlaggenschip van de Gronause textielindustrie eindelijk uit zijn sluimering te wekken.