Kuipmaker Museum Emsdetten

De kuipen waar we het hier over hebben zijn platte manden gemaakt van riet die een centrale rol speelden in de traditionele landbouw. Het gebruik ervan is eenvoudig, maar op den duur vervelend: de boer houdt de kuip aan twee handvatten tegen zijn knie en gooit het gedorste graan dat erin ligt omhoog, zodanig dat lichte deeltjes zoals kaf, zaadvliezen en stengeldelen door de wind worden opgevangen en meegevoerd, terwijl het zwaardere graan terugvalt in de rieten mand. Deze manden, die in verschillende afmetingen bestaan, zijn dus, samen met de vlegel, het doorslaggevende werktuig om het geoogste graan schoon te maken en bruikbaar te maken als voedsel.

Zo elementair als het belang van de mandkuipen is, zo ingewikkeld is het fabricageproces. Zelfs ervaren meesters hebben bijna een hele werkdag nodig om er één te maken. Om de kost te verdienen, moet het hele gezin meehelpen en het vak vanaf nul leren. Kennis, technische termen (in het Nederduits) en handbewegingen - zoals het hanteren van het kuipenmakersijzer, dat vandaag de dag het wapen van Emsdetten siert - worden van generatie op generatie doorgegeven en geperfectioneerd. Rond het midden van de 18e eeuw, op het hoogtepunt van de plaatselijke kuipenhandel, produceerden ongeveer 100 familiebedrijven tot 30.000 kuipen per jaar. Tegelijkertijd betekent dit dat ruim de helft van de inwoners van Emsden als kuipenmaker werkte en van deze bron van inkomsten afhankelijk was.

De overtuigende presentatie van dit oude ambacht in het museum komt ook tot haar recht door de authentieke omgeving: de tentoonstelling is ondergebracht in een huis dat oorspronkelijk in 1875 door de kuipenmaker Hermann Löbbel in de Wilhelmstraße werd gebouwd. In 1982 verwierf de stad Emsdetten het, verplaatste het naar zijn huidige locatie op het terrein van de boerderij Deitmar in de Mühlenstraße en opende daar drie jaar later het huidige museum. Hiertoe behoort ook een latere toevoeging, het zogenaamde Spleithüesken, dat indertijd door vijf kuipenmakers werd gebruikt om de in de winter gekapte wilgenstammen tot rails te splijten. Deze rails vormen de kern van de kuip en geven hem de nodige stabiliteit.

Het museum toont niet alleen de afzonderlijke fasen van het handwerk, maar illustreert ook de levenswijze en het werk van de bewoners aan de hand van de tijdtypische inrichting van het historische huis. Pas met de ontwikkeling van graanreinigingsmachines kwam er een einde aan dit traditionele ambacht.